بایوس لپ تاپ چیست و چگونه کار می کند ؟!

سلام امروز می‌خوام در مورد بایوس لپ‌تاپ باهاتون صحبت کنم. احتمالا زمانی که لپ‌تاپ یا کامپیوترتون خراب میشه، زیاد اسم بایوس رو شنیدید. بایوس نوعی سفت‌افزار (ترکیب نرم‌افزار و سخت‌افزار است) وظیفه هماهنگی، پیکربندی پایه و بوت کردن سیستم‌عامل به عهده بایوس است. این فناوری، سخت‌افزار را مقداردهی اولیه می‌کند. تنظیمات سیستمی که سطح پایین دارند با BIOS قابل دسترسی هستند. وقتی که کامپیوتر یا لپ‌تاپ را روشن می‌کنید، اولین چیزی که بارگذاری می‌شود، بایوس لپ‌تاپ است.

 

تعریف BIOS

به برنامه‌های کوچکِ تقریبا ثابت در سخت‌افزارهای انواع وسایل الکترونیک (سفت‌افزار) می‌گویند. BIOS نوعی میان‌افزار (سفت‌افزار) است و پس از روشن شدن کامپیوتر اولین برنامه‌ای است که اجرا می‌شود.

 

وظایف BIOS

• این سفت‌افزار، درون چیپی در مادربرد وجود دارد.

• وظیفه راه‌اندازی اولیه و تست سلامت قطعه‌های ضروری سیستم را عهده‌دار است.

• بعد از اطمینان از سلامت قطعات، سیستم‌عامل را می‌یابد و کنترل سیستم را به آن واگذار می‌کند.

 

مثال ساده

اگر رایانه ما (لپ‌تاپ) خانه‌ای باشد، آنگاه BIOS در آن به عنوان سرایدار مشغول به کار است. قبل از اینکه خانه را به صاحب خانه (سیستم‌عامل) تحویل بدهد، همه‌ جای آن را چک می‌کند تا بدون ایراد باشد.

BIOS کدهای کنترلی عمومی ضروری دارد و از آن برای تست کردن سخت‌افزارها استفاده می‌شود. به عبارتی، اگر بایوس کار نکند، سیستم هم کار نخواهد کرد. از روشن شدن لپ‌تاپ و چرخش فن‌ها تا بررسی فرکانس کاری پردازنده، در مراحل بارگذاری درایورهای لازم برای بوت کردن سیستم‌عامل به BIOS نیاز است.

 

BIOS کجا تعبیه شده است؟

• مادربردهای قدیمی: در حافظه ROM قرار داشت.

• مادربردهای جدید: در حافظه Flash قرار دارد.

 

ویژگی‌های BIOS در حافظه فلش

• راحتی در روند بروزرسانی.

• افزودن قابلیت‌های جدید.

• حذف باگ‌ها.

 

نقاط ضعف BIOS در فلش

• خطر آلوده شدن بایوس توسط Rootkit.

•  

شناسایی BIOS لپ‌تاپ

بعد از باز کردن دستگاه و دسترسی به مادربرد، باید دو طرف برد را نگاه کنید. بایوس در لپ‌تاپ یک چیپ به شکل مربع است. از شکل ظاهری و برند آن که معمولا Winband است، می‌توان متوجه وجودش شد.

 

دو نوع بایوس در برخی دستگاه‌ها

• بایوس با حجم بالاتر.

• بایوس با حجم کمتر.

این دو به خوبی و با هماهنگی کامل کنار هم کار می‌کنند.

 

انواع BIOS

کلمه BIOS در اصل کوتاه‌شده عبارت Basic Input Output System بوده و به عنوان نوعی سفت‌افزار که در تراشه مادربرد ذخیره شده وجود دارد.

 

نمونه‌های گوناگون BIOS در گذر زمان

• ROM (Read Only Memory)

• PROM (Programmable ROM)

• EPROM (Erasable PROM)

• EEPROM (Electrically EPROM)

• FLASH

 

انواع حافظه‌های BIOS

 

ROM (Read Only Memory)

این مدل قابلیت برنامه‌ریزی مجدد ندارد و فقط قابل خواندن است.

 

PROM (Programmable ROM)

این ROM به صورت خالی تولید می‌شود و قابلیت برنامه‌ریزی دارد. با استفاده از دستگاه برنامه‌نویس P-ROM تنها یکبار قابل ویرایش و به‌روزرسانی است.

 

EPROM (Erasable PROM)

این نوع، با نور ماوراء بنفش پاک می‌شود و با برنامه RPROM دوباره برنامه‌ریزی می‌شود. عملیات پروگرام چندین بار می‌تواند تکرار شود. اما پاک کردن و بازنویسی زیاد، تراشه را غیر قابل استفاده می‌کند.

 

EEPROM (Electrically EPROM)

این نوع BIOS‌ها را می‌توان بدون حذف تراشه، مانند محتویات فلش پاک کرد.

 

FLASH

حافظه فلش نمونه‌ای بسیار جدید از فناوری ذخیره‌سازی است. این مدل ذخیره‌سازی قابل حمل، به دلیل قیمت پایین و ظرفیت بالا در برابر رقبا بسیار محبوب است. دستگاه‌های حالت جامد به دلیل نداشتن قطعات متحرک، قوی و قابل اعتماد هستند. این تکنولوژی در حافظه فلش مادربرد استفاده می‌شود که قابلیت خواندن و نوشتن دارد و برای حفظ داده‌ها به منبع انرژی نیاز دارد.

 

کلیدهای ورود به BIOS

برندهای مختلف از دکمه‌های متفاوتی برای ورود به BIOS استفاده می‌کنند.

• دستگاه‌های ASUS: کلید F2.

• دستگاه‌های ایسر: کلید F10.

 

نحوه ورود به BIOS لپ‌تاپ

با روشن کردن دستگاه، در اولین تصویر کلید مربوطه را فشار دهید. سپس با دکمه‌های کیبورد می‌توانید به قسمت‌های مختلف Setup بروید.

> توجه: اگر از BIOS Setup اطلاعی ندارید، بهتر است اقدام به تغییر گزینه‌ها نکنید زیرا ممکن است باعث اختلال بین نرم‌افزار و سخت‌افزار شود.

 

تفاوت بایوس UEFI و بایوس معمولی

• بایوس‌های UEFI: دارای محیط کاربری پیچیده‌تر و امکان استفاده از موس.

• بایوس‌های معمولی: محیط ساده‌تر و فقط با استفاده از کیبورد قابل تنظیم.

امروزه کارخانه‌های مادربرد، بایوس‌های UEFT را جایگزین بایوس‌های معمولی کرده‌اند.

 

وظایف اصلی BIOS

• Power On Self Test (POST): تست سخت‌افزارها قبل از راه‌اندازی سیستم‌عامل.

• درایوهای بایوس: رابط بین نرم‌افزار و سخت‌افزار.

• راه‌اندازی سیستم‌عامل: بارگذاری سیستم‌عامل با استفاده از MBR.

• پیکربندی‌های بایوس: تنظیمات سخت‌افزار برای کارایی بهتر.

• فعال‌سازی بایوس قطعات اضافی.

• کنترل قطعات سخت‌افزاری.

 

مراحل راه‌اندازی سیستم‌عامل توسط BIOS

 

مرحله 1: روشن کردن کامپیوتر

سیگنال Reset به پردازنده ارسال می‌شود تا منبع تغذیه آماده شود. سپس پردازنده شروع به کار می‌کند.

 

مرحله 2: شروع پردازش توسط پردازنده

دستورات موجود در حافظه ROM بایوس پردازش می‌شوند.

 

مرحله 3: اجرای دستور Jump

اولین دستور توسط پردازنده اجرا می‌شود که آغاز برنامه اصلی BIOS است.

 

مرحله 4: نمایش اطلاعات روی مانیتور

بایوس کارت گرافیک اجرا می‌شود تا تصویر روی مانیتور نمایش داده شود.

 

مرحله 5: شناسایی قطعات دیگر

بایوس به دنبال سایر BIOS‌های موجود در قطعات مانند هارد دیسک می‌گردد.

 

مرحله 6: تست منابع سخت‌افزاری

RAM، هارد دیسک و سایر منابع شناسایی و تنظیمات CMOS بارگذاری می‌شود.

 

مرحله 7: چک کردن حافظه‌های جانبی

بایوس حافظه‌های قابل بوت را بررسی می‌کند و کنترل سیستم را به سیستم‌عامل واگذار می‌کند. اگر حافظه‌ای قابل بوت نباشد، ارورهای مربوطه نمایش داده می‌شوند.

 

تولیدکنندگان مشهور BIOS

• AMI

• Award

• Phoenix

• IBM

• Intel

• Asus